Er loopt al een tijdje een online bevraging, Teacher Tapp, met een paar vraagjes die je in minder dan een minuut kan beantwoorden. Dus wat mij betreft veel beter dan de lange vragenlijsten van veel wetenschappelijke onderzoeken.
Deze antwoorden had men blijkbaar niet verwacht. Dat zie je als ze “opmerkelijk” of “opvallend” genoemd worden. Heel weinig onderwijzenden vinden dus dat hun stem meetelt in het onderwijsbeleid. En dat stemt helemaal overeen met de geluiden in een echte leraarskamer. De toon die je daar hoort gebruiken als het over het bestuur of het beleid gaat, is precies wat hier blijkt uit het antwoord op het vraagje. Nader onderzoek zou allicht uitwijzen, dat er ook een aantal directeuren en middenkaders aan Teacher Tapp meedoen. Anders was het resultaat waarschijnlijk nog extremer geweest.
Het onderwijs is inderdaad een sector waar de democratisering nog het minst is doorgedrongen. Vaak is de directie vervuld van een hooggestemd “verlicht despotisme” dat alleen maar lof wil horen en kregelig bij een afwijkende mening.
Bovendien is het onderwijs in Vlaanderen ook nog helemaal hiërarchisch georganiseerd. En dat is de afgelopen decennia alleen maar erger geworden. Ooit had je gewoon de directie – en dat was het onaantastbaar gezag, vaak in de persoon van een eerbiedwaardige geestelijke. Dan werd het nog erger, zowel naar boven als naar beneden: de scholengroepen kwamen er, met over-directeuren die hun stempel zijn gaan drukken vanuit de eigen grote inzichten. Vaak zijn het mensen die Je na verloop van tijd liever niet meer voor de klas had staan en die dan met het Peter-principe maar netjes weggepromoveerd zijn. Maar in plaats van zich in stilte bezig te houden, komen deze mensen vaak wel terug – en hoe! Zij handelen vanuit hun helikopterzicht als absolute despootjes, vaak ook nog eens geholpen door het dunning-krugereffect.
Ook naar beneden toe kreeg de directeur ondersteuning van een stevig middenkader van coördinatoren en wat dies meer zij. Ook hier weer een bedrijvigheid met een inflatie aan directieven naar beneden toe. En aan de basis heeft iedereen het druk met de eigen klassen en de eigen vakken en doet iedereen haar best, want voor je het weet is die coördinator straks de directeur en de directeur… je snapt het al.
Moeten vast benoemde leraren sneller ontslagen kunnen worden? Natuurlijk. De rotte appels moeten er uit. Maar tegelijk moet de hele hiërarchie met veel te veel bazen, herdacht worden. Verkies een directeur voor een bepaalde termijn, en hervorm de scholengemeenschappen tot netwerken met veel minder overhead kosten. Want wat we leren op nationaal vlak – dat de bevoegdheden versnipperd zijn en de structuren niet werken – zien we ook in de scholen, waar de woekerende structuren intussen een rem zijn op de ontwikkeling van de school. Performante, niet te kleine, maar ook niet te grote scholen met een eenheid van commando waar de mensen achter staan: dat hebben we nodig.